หน้าหนังสือทั้งหมด

บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์
56
บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์
ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์ - หน้าที่ 84 จ. มยุห์ อมุห์ มม มม เม อมหาก อสมาก โน ปญฺ. มยา อมเหหิ ฉ. มยุห์ อมห์ มม มม เม อมหาก อสมาก โน ส. มยิ อมเหล วิธีเปลี่ยน วิภัตติ และ การั
เนื้อหานี้กล่าวถึงการศึกษาวิธีการใช้คำในภาษาบาลี โดยเฉพาะการแบ่งแยกประเภทคำ เช่น นามและอัพพยศัพท์ รวมถึงวิธีเปลี่ยนแปลงวิภัตติและการันต์ พร้อมตัวอย่างการใช้ซึ่งช่วยให้เข้าใจการใช้คำในภาษาบาลีได้ชัดเจน
หน้า2
63
ปญฺ. อมยา ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์ - หน้าที่ 91 ฉ. อมสฺสา ส. อมุสล อมูหิ อมูส์ อมูสานํ อมูส อมุ ศัพท์ ใน นปุสกลิงค์ แจกเหมือนใน ปุ๊ลิงค์ แปลกแต่ ป. ท. เอก, อท, พหุ, อมูน เท
บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์
64
บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์
ประโยค - บาลีไวยากรณ์ วจีวิภาคที่ ๒ นามและอัพพยศัพท์ - หน้าที่ 92 อัพยยศัพท์ ๕๑ ยังมีศัพท์อีกจำพวกหนึ่ง จะแจกด้วยวิภัตติทั้ง ๓ แปลงรูป ไปต่าง ๆ เหมือนนามทั้ง ๓ ไม่ได้ คงรูปอยู่เป็นอย่างเดียว ศัพท์ เหล
ในบทนี้กล่าวถึงอัพยยศัพท์ซึ่งเป็นศัพท์ที่จัดอยู่ในกลุ่มที่แปลงรูปไม่ได้ แต่สามารถใช้วิภัตติทั้ง ๓ ได้ ครั้งนี้เน้นบทบาทของอุปสักที่สามารถช่วยในการนำหน้านามหรือกิริยาให้มีความหมายเฉพาะมากขึ้น ซึ่งมีการ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
20
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
ๆ ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 20 คัดค้านด้วยบทว่า มีการรู้อารมณ์เป็นลักษณะนั้น ๆ อนึ่ง ธรรมชาติที่ ชื่อว่าจิต เพราะอรรถว่าเป็นเหตุให้สัมปยุตธรรมรู้อารมณ์ ฯ อีกนัยห
เนื้อหาเกี่ยวข้องกับความเข้าใจในอภิธรรมว่าด้วยจิตและอารมณ์ พระอาจารย์ได้อธิบายว่าจิตเป็นธรรมชาติที่ทำให้การรู้อารมณ์เกิดขึ้น และมีการสืบค้นสิ่งที่เป็นผลมาจากกรรมและกิเลสที่สั่งสมไว้ การแสดงธรรมนี้มีแง
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 25
25
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 25
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 25 ผู้ถือปฏิสนธิในภพทั้งหลาย ด้วยอำนาจวิถีจิต และจึงแสดงเหล่า โทมนัสสสหคตจิต ในลำดับแห่งโลภสหคตจิตนั้น เพราะภาวะแห่งจิต ๒ เหล่านั้น เสม
เนื้อหานี้กล่าวถึงการอธิบายจิต ๒ ลักษณะ ได้แก่ โทมนัสสสหคตจิต และโสมนัสสสหคตจิตซึ่งรวมถึงความหมายของจิตที่ดีและความเห็นผิด ๆ ในบริบทของอภิธรรม โดยเฉพาะเกี่ยวกับอำนาจแห่งวิถีจิตที่ทำให้เกิดโสมนัสและทิฏ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: ความเข้าใจในจิตและสังขาร
27
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: ความเข้าใจในจิตและสังขาร
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 27 อีกนัยหนึ่ง ก็บทว่า สสงฺขารึกมสงฺขาริก นี้ ท่านพระอนุ รุทธาจารย์กล่าวหมายถึงความมีและความไม่มีแห่งสังขารอย่างเดียว ไม่ใช่ แห่งอาการท
บทนี้พูดถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและสังขาร โดยพระอนุรุทธาจารย์ได้ชี้ให้เห็นถึงความมีและความไม่มีของสังขาร พร้อมกับการแยกประเภทของจิตที่เกิดขึ้นจากสังขาร ว่ากล่าวถึงจิตที่อิงกับสังขารและจิตที่แยกออกจาก
การพิจารณาเกี่ยวกับโทมนัสและปฏิฆะ
30
การพิจารณาเกี่ยวกับโทมนัสและปฏิฆะ
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 30 เมื่อใด บุคคลย่อมเป็นผู้เว้นจากโสมนัสในวิกัปทั้ง ๔ เพราะอาศัย ความไม่สมบูรณ์แห่งกามทั้งหลายก็ดี เพราะไม่มีเหตุแห่งโสมนัสอย่างอื่น ก็
บทความนี้อธิบายถึงการพิจารณาอารมณ์ของใจที่เกี่ยวข้องกับโทมนัสและปฏิฆะ โดยมีการระบุถึงจิตที่มีความแตกต่างจากโสมนัสในสถานการณ์ต่างๆ รวมถึงความสัมพันธ์ที่ละเอียดในข้อดีและข้อเสียของอารมณ์ที่สามารถส่งผลต่
โทมนัสและปฏิฆะในอภิธัมม์
31
โทมนัสและปฏิฆะในอภิธัมม์
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 31 ก็ความแปลกกันแห่งโทมนัสและปฏิฆะนี้ อย่างนี้คือ บรรดา โทมนัสและปฏิฆะนี้ โทมนัส ได้แก่ธรรมอย่างหนึ่ง นับเนื่องใน เวทนาขันธ์ มีการเสวยอ
เนื้อหาเกี่ยวกับการวิเคราะห์ความหมายและลักษณะของโทมนัสและปฏิฆะ ซึ่งเป็นธรรมที่เกี่ยวข้องกับอารมณ์และจิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลี อธิบายถึงแง่มุมต่าง ๆ เช่น วิจิกิจฉา อุทธัจจะ และความสัมพันธ์ของพวกมันต่ออา
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - บทที่ 35
35
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - บทที่ 35
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 35 ที่ชื่อว่าจักขุ เพราะอรรถว่า เป็นตัวชี้แจง คือเป็นที่ตั้งอาศัยของ วิญญาณ จึงเป็นประหนึ่งคอยบอกอยู่ ทั้งรูปที่สม่ำเสมอ และรูปที่ไม่ ส
เนื้อหาในบทนี้พิจารณาถึงแนวคิดเกี่ยวกับประสาทสัมผัสโดยเฉพาะจักขุและโสต ว่ามีบทบาทในการรับรู้และความรู้สึกต่อรูปและเสียง โดยเชื่อมโยงกับคำสอนของพระพุทธเจ้าที่ชี้ให้เห็นถึงเหตุผลในความชอบและการรับรู้เป็
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
41
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 41 ศัพท์ เหมือนในนิคมน์แห่งกุศลวิบากนี้ ฯ เพราะไม่มีความเป็นไป ต่างชาติ ฯ ก็เมื่อกำเนิดและความเป็นไปต่างชาติมีอยู่ เครื่องหมาย พิเศษพึง
เนื้อหาอธิบายเกี่ยวกับอเหตุกิริยาจิตและความหมายในบริบทของอภิธัมมัตถสังคหบาลี รวมถึงผสมผสานแนวคิดเกี่ยวกับจิตและธรรม โดยมีการกล่าวถึงการศึกษาต่าง ๆ ที่เชื่อมโยงกับความเป็นไปของวิบากและจิตในทางปฏิบัติซึ
การศึกษาเกี่ยวกับจิตและอภิธรรมในพระพุทธศาสนา
45
การศึกษาเกี่ยวกับจิตและอภิธรรมในพระพุทธศาสนา
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 45 นั้น ๆ อนึ่ง เมื่อใด เด็กเล็ก ๆ พวกนั้นถูกพวกญาติชักนำว่า พวกเจ้า จงให้ จงไหว้ ย่อมปฏิบัติอย่างนั้น เมื่อนั้น จิตดวงที่ 4 ย่อมบังเกิ
บทความนี้นำเสนอเนื้อหาเกี่ยวกับการพัฒนาจิตและอภิธรรมตามศาสตร์ทางพระพุทธศาสนา โดยมีการอธิบายถึงแนวทางในการนับจิตตามบุญกิริยาวัตถุ รวมถึงวิธีการจำแนกจิตในระดับต่างๆ และแนวคิดเกี่ยวกับอำนาจอธิบดี โดยสรุป
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 55
55
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 55
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 55 ต่างชาติฯ ก็ด้วย ปิ ศัพท์ ในบทว่า ปญฺจปิ นี้ ท่านรวบรวมนัย ที่ต่างกัน มีอาทิอย่างนี้ว่า นวกนัยล้วน ๆ ด้วยอำนาจจตุกกนัยและ ปัญจกนัย น
บทที่ 55 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี รวมประเด็นต่างๆ เกี่ยวกับนวกนัยและความแตกต่างในวิบากจิตที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติของพุทธศาสนา เช่น การเข้าใจอารมณ์และปฏิปทาที่ส่งผลต่อการบรรลุธรรม รวมถึงการแสดงออกของจิ
การวิเคราะห์เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน
58
การวิเคราะห์เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 58 [วิเคราะห์เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน] อรูปฌานที่ ๔ ชื่อว่า เนวสัญญานาสัญญายตนะ เพราะอรรถว่า อรูปฌานที่ ๔ นั้น พร้อมทั้งสัมปยุตธรรมมีสัญญา
เนวสัญญานาสัญญายตนฌานหมายถึงอรูปฌานที่ ๔ ซึ่งไม่มีสัญญาหยาบ แต่ยังมีสัญญาละเอียดอยู่ โดยสัญญาในฌานนี้มีบทบาทในการกำหนดอารมณ์แห่งวิปัสสนา ผู้ที่ปฏิบัติฌานนี้จะไม่พบกิจแห่งสัญญาที่เด่นชัด แต่ยังมีกิจที่
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 61
61
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 61
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 61 ท่านประสงค์เอาในที่นี้ ฯ จริงอยู่ พระสกทาคามีจำพวกหลังนี้ ไปจาก มนุษย์โลกนี้แล้ว กลับมาในมนุษยโลกนี้อีกครั้งเดียว ฯ มรรคจิต ของพระสก
ในส่วนนี้เสนอความเข้าใจเกี่ยวกับพระสกทาคามี ผู้ซึ่งกลับมาในมนุษย์โลกเพียงครั้งเดียว และรายละเอียดเกี่ยวกับมรรคจิตที่พระสกทาคามีและพระอนาคามีมีส่วนร่วม การแยกแยะมรรคของพระอริยบุคคลทั้งสาม ได้แก่ สกทาคา
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 98
98
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 98
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 98 วิตกเป็นต้น ฯ คำว่า ๖๖ และ ๕๕ เป็นต้น บัณฑิตพึงประกอบคามสมควรด้วย อำนาจการนับจิตตุปบาทเป็น ๑๒๑ และนับเป็น ๘๕ ฯ ท่านอาจารย์ กล่าวคำว่
ในหน้าที่ 98 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา มีการกล่าวถึงวิตก และการนับจิตตุปบาททั้ง 121 และ 85 โดยมีการอธิบายถึงหลักการของสพฺพากุศลสาธารณา และบทบาทของอำนาจในจิต โดยสถานการณ์ที่คนทำกร
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
99
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 99 ในพวกจิตที่เป็นทิฏฐิวิปยุตเท่านั้น ฯ อนึ่ง อิสสา มัจฉริยะ และกุกกุจจะ ย่อมได้เฉพาะในพวกปฏิฆจิตเท่านั้น เพราะเป็นไปด้วยอำนาจการ กระทบ
ในเนื้อหานี้ได้พูดถึงพวกจิตที่มีทิฏฐิวิปยุตและอิสสาที่สามารถเกิดขึ้นได้เฉพาะในปฏิฆจิต พร้อมอธิบายถึงความสัมพันธ์ระหว่างเจตสิกและจิตที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะการกระทำในพวกอสังขาริกจิต และการเกิดเจตสิกในโลภ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: กิจและฐานของจิต
123
อภิธัมมัตถสังคหบาลี: กิจและฐานของจิต
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 123 [กิจและฐานของจิต] ન ความเป็นไปแห่งจิตที่เป็นไปเร็ว ดุจเล่นไปในอารมณ์ ด้วย สามารถยังกิจนั้น ๆ ให้สำเร็จหลายครั้ง หรือครั้งเดียว ชื่อ
เนื้อหาในบทนี้พูดถึงการทำงานของจิต โดยยกตัวอย่างถึงกิจที่เกิดขึ้นและการเคลื่อนที่ของจิต เช่น ชวนกิจ, ตทาลัมพนกิจ, และจุติกิจ ซึ่งอธิบายการเชื่อมโยงของฐานที่เกี่ยวข้องภายใต้หลักอภิธัมมาที่จำเป็นต่อการเ
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
131
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 131 ที่มโนทวารยึดถือแล้ว เป็นปัจจุบันโดยส่วนเดียว ที่สมมติว่าเป็นคตินิมิต เป็นอารมณ์แก่จิตทั้ง ๓ นั้น อารมณ์แห่งปฏิสนธิจิตเป็นต้น ที่เป
บทความนี้สำรวจเนื้อหาเกี่ยวกับมโนทวารและอารมณ์จิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยอธิบายความหมายของกรรมนิมิตและปฏิสนธิจิต, รวมถึงความเข้าใจเกี่ยวกับกรรมของสัตว์ในอดีตและการสร้างอารมณ์จากกรรมในอนาคต โดยนำเสนอม
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
178
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 178 มีคำถามสอดเข้ามาว่า ก็ท่านได้กล่าวแล้วว่า เพราะไม่มีพืชคือ ปฏิสนธิที่เป็นกามาวจรมิใช่หรือ ก็เมื่อเป็นเช่นนั้น แม้จักขุวิญญาณ เป็นต้
บทความนี้นำเสนอการอภิปรายเกี่ยวกับอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยเน้นถึงความสำคัญของการเข้าใจอานุภาพของอินทรีย์และจิตการในการฝึกปฏิบัติในพระพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังกล่าวถึงพระผู้มีพระภา
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
180
อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา
ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 180 สกทาคามีหาเข้าได้ไม่ จึงกล่าวคำว่า อนาคามิผล อรหัตตผล วา ดังนี้ 1 ก็ในคำนี้ บัณฑิตจึงเห็นวิภัติวิปัลลาสว่า อนาคามิผล อรหัตตผล (เมื่
เนื้อหาชี้ให้เห็นถึงการหยุดการกระทำทางจิตวิญญาณ อนาคามิผล และอรหัตตผล และการวิเคราะห์จิตที่เกิดขึ้นตามประเภทบุคคล โดยมุ่งแสดงการกำหนดวิถีจิต ที่เกี่ยวข้องกับอภิญญาและมรรค สมาบัติ การกำหนดประเภทบุคคลใน